ปวดใต้ซี่โครงขวา สัญญาณเตือนอาการเริ่มต้นของนิ่วในถุงน้ำดี

นิ่วในถุงน้ำดี โรคที่พบบ่อยในคนวัยทำงาน ด้วยพฤติกรรมการใช้ชีวิตและการรับประทานอาหารบางประเภทมากเกินไป จนทำให้เกิดความผิดปกติขึ้นที่ถุงน้ำดี โดยหนึ่งในอาการที่พบบ่อยและเป็นสัญญาเตือนของโรคนี้ก็คือ ท้องอืดและปวดใต้ซี่โครงขวา ซึ่งนิ่วในถุงน้ำดีหากเกิดขึ้นแล้วต้องได้รับการรักษาอย่างถูกวิธี เพราะไม่สามารถหายไปได้เอง ดังนั้น การรู้เท่าทันโรค ทั้งสังเกตอาการและดูแลตัวเองเพื่อป้องกันการเกิดนิ่วในถุงน้ำดีจึงเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรละเลย

นิ่วในถุงน้ำดีคืออะไร?

นิ่วในถุงน้ำดี (Gallstones) คือ โรคที่เกิดจากการตกตะกอนของหินปูนหรือคอเลสเตอรอลในน้ำดี ทำให้เกิดเป็นก้อนนิ่วขึ้นที่ถุงน้ำดี โดยก้อนนิ่วที่ตกตะกอนอาจมีขนาดเล็กหรือใหญ่และมีจำนวนได้ตั้งแต่ก้อนเดียวไปจนถึงหลายร้อยก้อน ยิ่งก้อนนิ่วมีขนาดใหญ่ยิ่งเพิ่มความเสี่ยงของโรคมะเร็งถุงน้ำดีได้ โดยนิ่วในถุงน้ำดีแบ่งได้ 3 ประเภท คือ

• นิ่วจากคอเลสเตอรอล (Cholesterol Stones) มีลักษณะเป็นสีขาว เหลือง หรือสีเขียว เกิดจากการตกตะกอนของไขมันและการสะสมของคอเลสเตอรอลจำนวนมากในถุงน้ำดี
• นิ่วจากเม็ดสี (Pigment Stones) ลักษณะเป็นสีดำคล้ำ เกิดขึ้นจากความผิดปกติของเลือด ภาวะตับแข็ง หรือโลหิตจาง
• นิ่วโคลน (Mixed Gallstones) ลักษณะเหนียว ข้น หนืด คล้ายโคลน นิ่วประเภทนี้จะเกิดจากการติดเชื้อบริเวณใกล้ตับ ท่อน้ำดี หรือตับอ่อน

หากนิ่วในถุงน้ำดีหลุดไปอุดตันท่อน้ำดีจะส่งผลให้น้ำดีไม่สามารถไหลเข้าสู่ลำไส้ได้ จนเกิดความดันในถุงน้ำดีสูงและเบียดหลอดเลือดที่หล่อเลี้ยงในถุงน้ำดีทำให้เกิดภาวะถุงน้ำดีขาดเลือด ส่งผลให้เกิดการอักเสบขึ้นได้

อาการเบื้องต้นของนิ่วในถุงน้ำดี

อาการเริ่มต้นของนิ่วในถุงน้ำดีอาจไม่ปรากฏให้เห็นชัดเจน เพราะในระยะเริ่มแรกจะไม่มีอาการผิดปกติใดและอาจมีอาการที่คล้ายกับโรคอื่น ๆ ทำให้ผู้ป่วยหลายคนมีภาวะนิ่วในถุงน้ำดีโดยไม่รู้ตัว อย่างไรก็ตามหากมีความรุนแรงของโรคหรือมีภาวะนิ่วในถุงน้ำดีอักเสบเฉียบพลัน อาจแสดงอาการต่อไปนี้

• แน่นท้อง รู้สึกเหมือนอาหารไม่ย่อยอาการนี้จะเกิดขึ้นชัดหลังทานอาหารที่มีไขมันสูง และเป็น ๆ หาย ๆ เรื้อรัง  
• ปวดใต้ซี่โครงขวา เวลาหายใจเข้ารู้สึกเจ็บร้าวไปที่บริเวณไหล่หรือหลังด้านขวา
• มีไข้ต่ำ หนาวสั่น บางคนอาจมีไข้สูง
• คลื่นไส้ อาเจียน แน่นท้อง
• อาการดีซ่าน เช่น ตัวเหลืองและตาเหลือง
• ปัสสาวะมีสีเหลืองเข้ม และอุจจาระสีซีด

สาเหตุอาการปวดใต้ซี่โครงขวาจากนิ่วในถุงน้ำดี

สำหรับอาการปวดใต้ซี่โครงขวาที่เกิดขึ้นนั้นอาจมีความใกล้เคียงกับกล้ามเนื้ออักเสบ แต่กรณีของนิ่วในถุงน้ำดีอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ปวดท้อง เจ็บใต้ชายโครงเมื่อหายใจเข้าลึก ๆ ลามไปด้านหลัง และบางคนมีอาการไข้ร่วมด้วย ซึ่งอาการปวดใต้ซี่โครงขวาร่วมกับอาการอื่น ๆ เหล่านี้เกิดขึ้นจากภาวะถุงน้ำดีอักเสบเฉียบพลันที่มีสาเหตุมาจากก้อนนิ่วหลุดไปอุดตันท่อทางเดินน้ำดี แม้ว่าจะมีอาการเป็น ๆ หาย ๆ จนหลายคนละเลยการตรวจวินิจฉัย แต่หากมีปวดเจ็บใต้ซี่โครง ลิ้นปี่ ร่วมกับปวดท้องรุนแรง มีไข้สูง ควรรีบพบแพทย์เพื่อทำการรักษาเป็นกรณีเร่งด่วน เพราะหากปล่อยทิ้งไว้อาจทำให้เกิดการติดเชื้อรุนแรงในช่องท้องได้

ปัจจัยเสี่ยงที่อาจก่อให้เกิดนิ่วในถุงน้ำดี

แม้ว่าการเกิดนิ่วในถุงน้ำดีจะมีสาเหตุหลักมาจากความไม่สมดุลของสารเคมีในน้ำดี แต่การเกิดนิ่วในถุงน้ำดีก็ยังมาจากปัจจัยเสี่ยงและปัจจัยกระตุ้นได้อีกหลายด้าน เช่น  

• ภาวะอ้วน น้ำหนักตัวเกินเกณฑ์ มีความเสี่ยงที่จะเกิดนิ่วจากคอเลสเตอรอลสะสมจนการบีบตัวของถุงน้ำดีลดลง
• การใช้ยาลดไขมันบางชนิด ส่งผลให้เกิดการสะสมของคอเลสเตอรอลในน้ำดี
• การลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว ร่างกายละลายไขมันออกมากจนเกินไป
• ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีไขมันชนิดไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสะสมปริมาณมาก
• การได้รับฮอร์โมนเอสโตรเจนจากอาหาร หรือกรณีตั้งครรภ์ทำให้คอเลสเตอรอลในน้ำดีสูง
• ผู้ป่วยโรคไทรอยด์
• ผู้ที่รับประทานอาหารที่มีไขมันสูงเป็นประจำ

การตรวจวินิจฉัยนิ่วในถุงน้ำดี

นอกจากการสังเกตอาการเบื้องต้นแล้ว การตรวจวินิจฉัยโดยแพทย์ก็เป็นอีกวิธีที่จะช่วยให้ทราบถึงความเจ็บป่วยได้ ซึ่งวิธีตรวจวินิจฉัยนิ่วในถุงน้ำดีที่ง่ายและได้ผลดีก็คือการอัลตราซาวด์ช่องท้องส่วนบน การเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT-Scan) ที่ช่วยให้มองเห็นตำแห่งของนิ่วได้ชัดเจน และการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า เพื่อดูการทำงานของระบบท่อน้ำดีทั้งหมด นอกจากนี้การตรวจสุขภาพประจำปีก็ยังเป็นวิธีที่ช่วยคัดกรองผู้ป่วยได้ ก่อนที่จะมีอาการรุนแรงหรือระยะที่เสี่ยงต่อภาวะถุงน้ำดีอักเสบได้

แนวทางการรักษานิ่วในถุงน้ำดี

การรักษานิ่วในถุงน้ำดีแพทย์จะประเมินจากข้อบ่งชี้ของอาการและระยะของโรค ว่ามีความจำเป็นต้องผ่าตัดหรือไม่ โดยข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดนิ่วถุงน้ำดี คือ

• ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง
• ก้อนนิ่วมีขนาดใหญ่
• ตรวจพบก้อนนิ้วจำนวนหลายก้อน
• มีภาวะถุงน้ำดีอักเสบร่วมกับนิ่วในถุงน้ำดี

สำหรับแนวทางการรักษานิ่วในถุงน้ำดีที่ MSC Healthcare แพทย์จะใช้วิธีผ่าตัดส่องกล้อง (Laparoscopic Cholecystectomy) ที่ไม่เพียงแค่ผ่าตัดเอานิ่วออกแต่จะเป็นการผ่าตัดเพื่อเอาถุงน้ำดีออกทั้งหมดด้วยการส่องกล้องผ่านทางหน้าท้องแทนการผ่าตัดแบบเปิด ซึ่งวิธีนี้แพทย์จะเปิดแผลขนาดเล็กที่หน้าท้องเพื่อสอดกล้องและอุปกรณ์ผ่าตัด ทำให้มีแผลขนาดเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็ว ลดความเสี่ยงของการติดเชื้อและภาวะแทรกซ้อนได้มากกว่าการผ่าตัดแบบเปิด อีกทั้งยังใช้เวลาในการผ่าตัดเพียง 1-2 ชั่วโมง ผู้ป่วยสามารถกลับบ้านได้ภายใน 1-2 วันหลังผ่าตัด

การผ่าตัดเอาถุงน้ำดีออกจะช่วยลดอาการนิ่วในถุงน้ำดีที่รบกวนการใช้ชีวิต และยังเป็นวิธีที่ป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากถุงน้ำดีอักเสบ และนิ่วในท่อน้ำดีอีกด้วย

แนวทางการป้องกันนิ่วในถุงน้ำดีในระยะยาว

การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหาร เป็นวิธีที่ช่วยป้องกันและลดความเสี่ยงของนิ่วในถุงน้ำดีได้ในระยะยาว โดยแนวทางป้องกันนิ่วในถุงน้ำดีทำได้ดังนี้

• รับประทานอาหารที่หลากหลาย ลดอาหารที่มีไขมันสูง อาหารฟาสต์ฟู้ด รวมถึงการทานอาหารปริมาณมาก เช่น บุฟเฟต์อาหารทะเล อาหารปิ้งย่าง 
• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ และตรวจสุขภาพประจำปีร่วมกับการอัลตราซาวด์ช่องท้อง โดยเฉพาะผู้ที่อายุตั้งแต่ 40 ปีขึ้นไป
• ลดหรือเลี่ยงของหวาน การทานของว่างระหว่างวัน และเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• หากต้องการลดน้ำหนักควรใช้วิธีควบคุมอาหารร่วมกับการออกกำลังกาย แทนการอดอาหาร
• ควรปรึกษาแพทย์ กรณีที่ต้องทานยาลดคอเลสเตอรอล หรือยาคุมกำเนิด

นิ่วในถุงน้ำดี ยิ่งรู้เร็ว ยิ่งลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อน

นิ่วในถุงน้ำดี เป็นอีกหนึ่งโรคที่สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน การสังเกตอาการเบื้องต้นอย่างอาการ ปวดใต้ซี่โครงขวา ท้องอืดหลังทานอาหารไขมันสูง หรือตรวจสุขภาพประจำปีด้วยการอัลตราซาวด์ช่องท้อง ก็เป็นวิธีที่จะช่วยให้ตรวจพบได้เร็วและช่วยให้แพทย์วินิจฉัยเพิ่มเติมเพื่อทำการรักษาก่อนที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนที่มีอันตรายต่อร่างกายได้

สำหรับท่านที่มีความกังวล หรือสงสัยว่ามีความเสี่ยงของนิ่วในถุงน้ำดี สามารถสอบถามข้อมูลได้ที่ ศูนย์ให้คำแนะนำการผ่าตัดผ่านกล้อง MSC Healthcare ผ่านบริการ Tele-med Service ที่สามารถปรึกษาทีมแพทย์ผู้เชี่ยวชาญได้สะดวก รวดเร็ว ไม่ต้องรอนาน ช่วยประหยัดเวลาและค่าใช้จ่าย พร้อมทั้งได้ข้อมูลและแนวทางในการรักษา เพื่อให้ท่านเตรียมความพร้อมได้มากที่สุดสำหรับกรณีที่ต้องเข้ารับการผ่าตัดส่องกล้อง

คลิกเลือก : ปรึกษาแพทย์ฟรี

MSC Healthcare เรามีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในด้านการผ่าตัดส่องกล้องนิ่วในถุงน้ำดีที่มีประสบการณ์ในการรักษาด้วยเทคนิคพิเศษ รวมถึงโรคทางนรีเวช ไส้เลื่อน และอีกมากมายที่ต้องทำการรักษาด้วยวิธีผ่าตัดส่องกล้อง พร้อมเครื่องมือที่ทันสมัย ปลอดภัย ได้แผลเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัวไว เพราะที่ MSC Healthcare เราเชื่อว่า “การรักษาที่ดีที่สุดสำหรับผู้ป่วย ไม่ควรมีข้อจำกัด”สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ติดต่อเรา